Introductie
Wat is Sociocratie 3.0?
Sociocratie 3.0 - oftewel “S3” - is sociale technologie , waarmee geleidelijk aan agile en veerkrachtige organisaties kunnen worden ontwikkeld. Het is toe te passen in kleine start-ups tot aan grote internationale netwerken en samenwerkingen tussen meerdere entiteiten.
In deze praktische handleiding ontdek je een uitgebreide verzameling van beproefde -concepten, principes en werkwijzen om prestaties, betrokkenheid en welzijn te verbeteren in organisaties.
Sinds de lancering in 2015 hebben de patronen van S3 mensen in verschillende contexts in organisaties geholpen om het beste uit samenwerking te krijgen. Van start-ups tot kleine en middelgrote ondernemingen, grote internationale organisaties, door investeerders gefinancierde en non-profitorganisaties, families en gemeenschappen.
S3 gebruiken kan je helpen jouw doelen te bereiken ** en met succes te navigeren in complexiteit. Je kunt stap voor stap wijzigingen aanbrengen, **zonder dat er een radicale reorganisatie nodig is of een langetermijn veranderplan:
- Begin simpelweg met het identificeren van de gebieden waar de nood het hoogst is en selecteer een of meer werkwijzen of richtlijnen die helpen.
- Ga verder in je eigen tempo, en ontwikkel gaandeweg je zowel je vaardigheden als een meer sociocratische en agile mentaliteit.
Er zitten voor iedereen handige en beproefde opties bij, ongeacht positie in de organisatie.
Sociocratie 3.0 is gratis en gelicentieerd onder een Creative Commons Free Culture License.
Hoe helpt Sociocratie 3.0?
S3 is een transformerende technologie voor zowel individuen als de gehele organisatie. S3 helpt je ontdekken hoe je de grootste uitdagingen van je organisatie het hoofd kunt bieden, zelfs de meest hardnekkige problemen, en de kansen die voorbij komen kan grijpen.
Sociocratie 3.0 is ontworpen om flexibel te zijn en moedigt aan om te experimenteren en leren. Je kunt gebruiken wat je nodig hebt, je kunt het aanpassen aan je context en je bestaande aanpak ermee verrijken.
S3 integreert kernbegrippen en werkwijzen uit agile methodologieën, lean management, Kanban (en KMM), Design Thinking, Teal Organisaties en de familie van op sociocratie gebaseerde governance-methoden (SCM/Dynamic Governance, Holacracy® etc.). Het is complementair aan en compatibel met elk agile of lean framework, inclusief Scrum en de verschillende frameworks om deze methode op te schalen.
In deze praktische handleiding zal je het volgende vinden:
- Nuttige concepten die je helpen jouw organisatie beter te begrijpen en effectief te communiceren over waar verandering nodig is.
- Een organische, iteratieve benadering van verandering die mensen ontmoet waar ze zijn en hen helpt stappen te maken in hun eigen tempo en afgestemd op hun unieke context en behoeften.
- Zeven kern principes van agile en sociocratische samenwerking
- Een samenhangende verzameling van Meer dan 70 werkwijzen en richtlijnen om je te helpen om te gaan met complexiteit en samenwerking te verbeteren:
- Eenvoudige, gefaciliteerde formats die ervoor zorgen dat teams gebruik maken van de collectieve intelligentie van de groep en beschikbare informatie verwerken om stapsgewijs hun werk, processen, producten en diensten te blijven verbeteren.
- Groepswerkwijzen die organisaties helpen optimaal reeds aanwezig talent te benutten, door mensen die elkaar steunen bij het ontwikkelen van vaardigheden, eigenaarschap en betrokkenheid.
- Eenvoudige **tools om te verduidelijken wie wat doet **, mensen vrij te maken omzelf te besluiten en handelen, binnen duidelijk gedefinieerde kaders die ruimte geven om te experimenteren en ontwikkelen.
- Patronen voor het ontwikkelen van een flexibel, gedecentraliseerde netwerk, een organisatiestructuur die verder gaat dan hiërarchie, waar informatie en invloed daar ligt waar het direct steunend is aan de creatie van waarde.
- Een woordenlijst met uitleg over alle termen waarmee je mogelijk niet bekend bent.
Deze praktische handleiding voor Sociocratie 3.0 is geschreven en gepubliceerd door de drie medeontwikkelaars van Sociocratie 3.0.
Trouw blijvend aan het gedachtegoed van S3, zal dit boek altijd in ontwikkeling blijven, dat groeit en verandert aan de hand van wat we leren van mensen die aan het experimenteren zijn met S3 in organisaties over de hele wereld. Sinds we vijf jaar geleden zijn begonnen, hebben we meerdere updates per jaar gepubliceerd en dat zullen we de komende jaren blijven doen.
Hoewel verschillende secties in dit boek kort zijn en nog steeds wat ruw om de randen, de inhoud en uitleg waren voor veel mensen voldoende om met S3 te beginnen en positieve veranderingen in hun organisaties te bewerkstelligen. We hopen dat je er wat hebt.
Invloeden en geschiedenis van Sociocratie 3.0
De letterlijke betekenis van de term sociocratie is “heerschappij van de kameraden”: socio — van het Latijnse socius — betekent “kameraad”, of “vriend”, en de toevoeging -cratie — van het oud Griekse (krátos) — betekent “macht”, of “heers”.
Het woord sociocratie kan worden herleid tot 1851, toen Auguste Comte voorstelde een wetenschappelijke benadering van de samenleving toe te passen: staten zouden worden bestuurd door een orgaan van wetenschappers die deskundigen zijn in de samenleving (die hij “sociologen” noemde). Volgens hem zou deze toekomst, hoewel nog niet haalbaar, onvermijdelijk zijn.
Een paar decennia later, gebruikte Lester Frank Ward het woord ‘sociocratie’ om de heerschappij van mensen met relaties met elkaar te beschrijven. In plaats van sociologen in het middelpunt, wilde hij meer macht en verantwoordelijkheid geven aan het individu, en stelde hij zich sociologen voor in een rol van onderzoeker en adviseur.
In 1926 heeft de Nederlandse onderwijshervormer en Quaker Kees Boeke een residentiële school opgezet op basis van consent. Medewerkers en studenten werden behandeld als gelijkwaardige deelnemers aan het bestuur van de school, alle beslissingen moesten voor iedereen aanvaardbaar zijn. Hij heeft deze versie van sociocratie gebouwd op de Quaker-beginselen en -werkwijzen en schreef in 1945 een plan, welke later werd gepubliceerd door zijn vrouw Beatrice Cadbury Boeke, “Sociocracy: Democracy as it might be”, waarin hij sociocratie omschrijft als een werkelijke democratische samenleving.
Gerard Endenburg, ook een Quaker en een student op de school van Boeke, wilde sociocratie toepassen in zijn gezinsbedrijf, Endenburg Elektrotechniek. Hij heeft de Sociocratische Kring Organisatie Methode (SKM) (later de “Sociocratische Methode”) gecreëerd en geëvolueerd, waarbij de vorm van sociocratie van Boeke wordt geïntegreerd met techniek en cybernetica. In 1978 heeft Endenburg het Sociocratisch Centrum in Utrecht (nu het Sociocratische Centrum in Rotterdam) opgericht als een manier om sociocratie in en buiten Nederland te promoten. Sinds 1994 zijn organisaties in Nederland die SKM gebruiken vrijgesteld van de wettelijke verplichting om een ondernemingsraad te hebben.
In de jaren negentig en begin 2000 raakten verschillende niet Nederlands sprekende mensen in aanraking met sociocratie, maar het was niet tot 2007 toen Sharon Villines en John Buck hun boek “Wij de mensen” lanceerden, dat sociocratie breed toegankelijk werd voor de Engelstalige wereld en vanaf daar is men het in verschillende andere talen gaan omschrijven.
Sociocratie is effectief gebleken voor veel organisaties en gemeenschappen rond de hele wereld, maar moet nog viraal gaan.
In 2014 zijn ** James Priest en Bernhard Bockelbrink** samengekomen om een set aan lesmaterialen te ontwikkelen, onder de Creative Commons license, waarin ideeën uit Sociocratie, Agile en Lean worden samengevoegd. Zij ontdekten dat organisaties van alle groottes een flexibel menu van werkwijzen en structuren nodig hebben – passend binnen hun specifieke context – die de ontwikkeling van een sociocratische en agile mindset mogelijk maakt om meer effectiviteit, afstemming, zingeving en welzijn te bereiken. De eerste versie van Sociocratie 3.0. is gelanceerd in maart 2015.
Liliana David is kort daarna lid geworden van het team. Zij werken op regelmatige basis samen om S3 beschikbaar en toepasbaar te maken voor zoveel mogelijk organisaties. Zij verstrekken te gebruiken materialen en informatie onder een Creative Commons Free Culture License, zodat het te gebruiken is door iedereen die meer over Sociocratie 3.0 wil leren, het wil toepassen en er anderen over wil vertellen.
De Sociocratie 3.0 beweging
Aangezien de belangstelling voor de Sociocratie 3.0 snel groeit, ontstaat er ook een groter wordende gemeenschap van mensen met verschillende achtergronden – pioniers consultants, coaches, leerfacilitatoren en mensen die S3 in verschillende context toepassen – die hun waardering delen voor het transformationele potentieel van Sociocratie 3.0 om organisaties en hun leden te helpen bloeien. Velen wijden een deel van hun tijd aan het experimenteren met en delen van S3, en ze werken samen om van elkaar te leren en leggen ervaringen vast om de voortdurende ontwikkeling en evolutie van het kader en de verschillende toepassingen ervan te ondersteunen.
Waarom Sociocratie 3.0?
Sociocratie als bestuursvorm wordt al genoemd sinds 1851. Hier is op voortgebouwd en doorontwikkeld door veel verschillende mensen en organisaties, zoals Gerard Endenburg, het Sociocratisch Centrum (the Sociocracy Group, TSG) en Brian Robertson (HolacracyOne).
En toch is sociocratie buiten Nederland tot recentelijk altijd redelijk onbekend gebleven.
Wij houden van sociocratie, omdat wij zien dat organisaties en hun leden floreren als zij elementen ervan gebruiken om wat zij momenteel doen aan te vullen of aan te passen.
We houden ook van agile, lean, Kanban, de Core Protocols, NVC en vele andere ideeën. Wij geloven dat de wereld een betere plek wordt wanneer meer organisaties leren om gebruik te maken van de weldaad aan geweldige werkwijzen die vandaag de dag naar boven komen en leren deze te integreren in dat wat zij al kennen.
Om die reden besloten wij om een deel van onze tijd te besteden aan de ontwikkeling en evolutie van sociocratie, deze te integreren met vele andere ideeën met hoge potentie, om dit beschikbaar en toepasbaar te maken voor zoveel organisaties als mogelijk.
In zoverre erkennen wij de waarde van ene sterke identiteit, een radicaal andere manier van distributie en van het aanpassen van de * Sociocratische Kring Organisatie Methode* om de toepasbaarheid hiervan te vergroten.
De naam
De naam Sociocratie 3.0 toont zowel respect voor waar het vandaan komt als de significante stap vooruit die het ook is.
Het helpt ook om te voorkomen dat er wordt gedacht dat we een verkeerde voorstelling geven van de Sociocratische Kring Organisatie Methode, zoals gepromoot door het Sociocratisch Centrum.
Het nieuwe distributiemodel
Sociocratie 3.0 gebruikt een niet-gecentraliseerd distributiemodel. Dit is een paradigmawisseling in de manier waarop sociocratie naar mensen en organisaties wordt gebracht, en waar veel mensen zich aan kunnen relateren.
Wij ondersteunen “virale” distributie via twee belangrijke strategieën:
- Sociocratie 3.0 is open: Wij willen de groei van een levendig ecosysteem van manieren om het toe te passen en verschillende samen van Sociocratie bevorderen, waar mensen hun inzichten en de aanpassingen die ze maken voor hun specifieke context delen en bespreken. Om deze reden benadrukt Sociocratie 3.0 het belang van de onderliggende principes en nodigt expliciet uit tot creativiteit bij het vervoegen, aanpassen en veranderen ervan om beter aan te sluiten bij hun behoeften.
- Sociocratie 3.0 is gratis: Om de grens voor mensen en organisaties zo laag mogelijk te houden, bieden we gratis middelen aan onder een Creative Commons Free Culture License om Sociocratie 3.0te leren, gebruiken en overbrengen. Iedereen kan onze materialen gebruiken zonder onze uitdrukkelijke toestemming, zelfs in een commerciële context, of als basis om eigen materialen te ontwikkelen, zolang deze nieuwe bronnen onder dezelfde licentie worden gedeeld. Wij verwachten van en moedigen andere organisaties, adviseurs, coaches, leer facilitatoren en trainers aan ons voorbeeld te volgen en hun materialen ook vrij beschikbaar te maken.
De Evolutie van de Sociocratische Kring Organisatie Methode
Misschien moeten we dit duidelijk maken: Sociocratie 3.0 is niet specifiek gericht op de bestaande gemeenschap van mensen die de Sociocratische Kring Organisatie Methode verkenden, of op de Sociocracy Group (TSG). De Sociocratische Kring Organisatie Methode (SCM) is al goed ontwikkeld en veel mensen lijken er meestal blij mee te zijn.
Maar uit onze directe ervaring, zelfs voor de organisaties die al over sociocratie hebben gehoord, zijn er veel hindernissen die voorkomen dat zij echt investeren. Met Sociocratie 3.0 werken we actief aan het aanpakken en elimineren van de hindernissen die in de weg staan.
Vermindering van risico’s en weerstand
Sociocratie 3.0 ontmoet organisaties waar ze zijn en brengt ze op een reis van voortdurende verbetering. Er is geen radicale verandering of reorganisatie. Sociocratie 3.0 biedt een verzameling van onafhankelijke en op principes gebaseerde patronen die een organisatie één voor één kan binnenhalen om effectiever te worden. Alle patronen hebben betrekking op een set aan kernprincipes, zodat ze gemakkelijk kunnen worden aangepast aan de context.
Focus van doel (of Purpose) naar behoefte verschuiven
Sociocratie 3.0 beweegt de primaire focus van visie, missie, doelen of doel, naar de bron van motivatie en helpt de organisatie ontdekken en aanpakken wat ze nodig heeft. Organisaties die al behoefte, waarde of klant gedreven zijn, vinden dit onmiddellijk toegankelijk.
In Sociocratie 3.0, is het doel impliciet in alle gevallen – om waarde te stromen naar de drivers van de organisatie.
Samengeperst tot de essentie
Als je naar de normen kijkt, kan de Sociocratische Kring Organisatie Methode er groot en angstig uitzien. Door alleen op de essentiële punten te focussen, biedt Sociocratie 3.0 een lichtgewicht kader om aan te passen en zo nodig op voort te bouwen.
Dit betekent niet dat het allemaal makkelijk is: kiezen om patronen uit Sociocratie 3.0 toe te passen vereist een investering in aanleren en afleren. Daarom is het belangrijk om alleen te pakken wat je nodig hebt. Het heeft heeft geen zin om dingen te veranderen, wanneer wat je nu doet al goed gaat.
Integratie met Agile en Lean denken
De Sociocratische Kring Organisatie Methode is een “lege” methode als het gaat om het uitvoeren van werk en het creëren van een cultuur van nauwe samenwerking. Veel organisaties passen Lean en Agile al toe en laten een voorkeur zien voor deze manier van werken en samenwerken. Wij geloven dat dit een goed idee is, dus is S3 ontwikkeld om makkelijk in Lean en Agile organisaties te passen.
Een nieuwe manier om een organisatiestructuur te evolueren
De organisatiestructuur volgens de Sociocratische Kring Organisatie Methode is gemodelleerd naar een hiërarchie van domeinen. We zien een toenemende opkomst van gemeenschappelijke multi-stakeholder omgevingen en de noodzaak van een bredere verscheidenheid aan patronen voor een organisatiestructuur. De evolutie van de organisatiestructuur gebeurt natuurlijk wanneer de stroom van informatie en invloed in een organisatie geleidelijk aan op de waardestroom wordt afgestemd. Sociocratie 3.0 biedt een verscheidenheid aan structurele patronen die kunnen worden gecombineerd om op flexibele wijze de nodige structuur te ontwikkelen.